بیماری پرتس یک وضعیت دردناک لگن است که کودکان را درگیر میکند. این مشکل مربوط به جریان خون سر استخوان ران (بالای استخوان) است. سر استخوان ران در یک حفره در لگن قرار گرفته تا مفصل ران را تشکیل دهد که به آن مفصل توپ و سوکت (گوی کاسهای) میگویند.
بیماری پرتس چیست و علت به وجود آمدن آن
بیماری پرتس یا نکروز اوازکولار را با نامهای دیگری مانند لگ کالو پرتس نیز میشناسند. این بیماری نادر کودکان را درگیر میکند، طوری که از هر ۱۰ هزار کودک تنها یک کودک به آن مبتلا میشود. محدود شدن جریان خون در قسمت بالای استخوان ران، درد و سیاه شدن سر استخوان را به دنبال دارد. با بیماری لگ کالو پرتس، سر استخوان ران نرم شده و از فرم خارج میشود. این موضوع باعث درد و لنگی کودکان میشود. درمان این بیماری زمان میبرد، اما بیشتر کودکان به طور کامل بهبود مییابند.
علت بیماری پرتس چیست؟ لگ کالو پرتس به دلیل عدم رسیدن جریان خون کافی به سر استخوان ران ایجاد میشود. با این حال، هنوز دلیل عدم جریان کافی خون در قسمت بالای استخوان ران مشخص نیست.
مراحل بیماری پرتس
مراحل نکروز اوازکولار بدین شرح است:
مرحله اول: تشکیل بافت نکروزی
بیماری سیاه شدن سر استخوان، اغلب با تشکیل بافت نوکر آستروتین و یا نکروزی شروع میشود. این بافت به نرم شدن سر استخوان و تغییر شکل آن منتهی میگردد. در این حالت، علائمی مانند سفتی مفصل، التهاب و درد در فرد بیمار مشاهده میشود. حدود یک سال طول میکشد تا علائم این مرحله بروز کنند.
مرحله دوم: تجزیه بافت نکروزی
در این مرحله، بافت نکروزی یا مرده استخوان توسط ماکروفاژها که وظیفهی تجزیه بافتهای مرده را برعهده دارند، تجزیه میشوند. این تجزیه باعث کوتاه شدن اندازه استخوان ران میشود. بروز نشانههای این مرحله از بیماری لگ کالو پرتس نیز بین یک تا ۳ سال طول میکشد.
مرحله سوم: ساخت استخوان
در این مرحله از بیماری لگ کالو پرتس، استئوبلاستها به جای استخوان از بین رفته، استخوان میسازند. این دوره هم یک تا ۳ سال زمان میبرد.
مرحله چهارم: ترمیم
در این مرحله، اتصال و استحکام بافت و پیوندهای استخوان از طریق سلولهای جدید انجام میشود.
روند تشخیص بیماری پرتس چیست؟
اگر کودک شما در ناحیه لگن درد داشته باشد، پزشک ممکن است برای تشخیص پرتس، عکسبرداری با اشعه ایکس را پیشنهاد کند. اگر اشعه ایکس و معاینات فیزیکی باعث تشخیص بیماری نشوند، سایر آزمایشهای حساستر میتوانند تشخیصدهنده باشند:
- آزمایش خون (ESR)
- اسکن امآرآی
- سونوگرافی
- اسکن استخوان
روند درمانی بیماری پرتس به چه عوامل بستگی دارد؟
درمان پرتس به زمان شروع علائم، سن بیمار، شدت بیماری و تخمین میزان آسیبدیدگی استخوان ران بستگی دارد و ممکن است نیاز به مواردی مانند فیزیوتراپی، عصا، گچ یا گاهی اوقات جراحی برای شکل دادن مجدد استخوان اطراف مفصل ران داشته باشد. بهعنوان مثال، برای درمان بیماری پرتس در بزرگسالان از روشهای تهاجمی مانند جراحی و تعویض مفصل لگن کمک گرفته میشود.
بیماری پرتس در چه سنی و در چه افرادی مشاهده میشود؟
سیاه شدن سر استخوان اغلب در کودکان ۳ تا ۱۱ ساله اتفاق میافتد. به طور کلی این بیماری در کودکانی که فعالتر هستند، حتی کودکان ورزشکار بیشتر دیده میشود. همچنین کودکانی که با توجه به سن خود جثهی کوچکتری دارند، بیشتر از کودکان معمولی کاندیدای این بیماری هستند. آسیاییها، قفقازیها و اسکیموها بیشتر دچار این عارضه میشوند.
عوامل تاثیرگذار در بروز بیماری پرتس
- سن: یکی از عواملی که بر روی سیاه شدن سر استخوان ران تاثیر دارد، سن است، چرا که این بیماری در سن ۳ تا ۱۱ سالگی شایعتر است.
- جنسیت: این بیماری در پسران چهار برابر بیشتر از دختران مشاهده میشود.
- جهشهای ژنتیکی: اختلالهای ژنتیکی میتوانند زمینهی ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.
درمان بیماری پرتس
اگر فرزند شما مبتلا به بیماری لگ کالو پرتس باشد، احتمالاً به یک متخصص ارجاع داده خواهد شد.
آیا بیماری پرتس درمان دارد؟
بله، استخوان تا زمانی که خیلی آسیب نبیند خودش را ترمیم میکند. این امر معمولاً بین ۲ تا ۵ سال زمان میبرد. از طرفی، موارد مختلفی بهبود بیماری لگ کالو پرتس را سرعت میبخشند. ضمن اینکه در نهایت روشهای جراحی مختلف میتوانند برای درمان کامل این بیماری بکار گرفته شوند.
بیماری پرتس چگونه درمان میشود؟
هدف از درمان پرتس جلوگیری از بدتر شدن بیماری است. برای درمان لگ کالو پرتس موارد زیر پیشنهاد میشود:
- اجتناب از فعالیتهایی که تأثیر زیادی روی مفصل ران دارند، مانند دویدن.
- استراحت
- استفاده از ویلچر یا عصا
- انجام تمرینات خاص
- جراحی در صورت نیاز
حدود ۶۰ درصد از کودکان مبتلا به لگ کالو پرتس بدون هیچ درمانی بهبود مییابند. با این حال، مهم است که تمام کودکان در طول دوره بیماری به شکل مستمر توسط پزشک معاینه شوند. کودکان مبتلا معمولاً باید هر ۳ تا ۴ ماه یکبار برای معاینه و عکسبرداری با اشعه ایکس به پزشک مراجعه کنند.
عمل جراحی بیماری پرتس شامل استریوسکوپی استخوان لگن، تنرومی، کوچک کردن سر استخوان و تعویض مفصل لگن میشود.
روشهای درمانی
- روشهای غیر تهاجمی: استفاده از عصا، انجام تمرینات خاص، فیزیوتراپی، تقویت عضلات استخوان ران با ورزش مناسب، استفاده از داروهای ضد التهابی
- روشهای تهاجمی: جراحیهایی نظیر تعویض مفصل
درمان نکروز اوازکولار
راههای پیشگیری برای جلوگیری از مبتلا شدن به بیماری پرتس
هیچ روشی برای پیشگیری از بیماری پرتس یا نکروز اوازکولار وجود ندارد. افرادی که نقص ژنتیکی دارند، بهتر است دردهای لگن را جدی بگیرند و سریعتر پیگیری را شروع کنند.
انجام ورزش و تمرینات تقویت استخوان ران میتواند باعث افزایش گردش خون و تقویت مفاصل لگن و استخوان ران شود. این موضوع میتواند تا حدی از ابتلا به بیماری لگ کالو پرتس جلوگیری کند.
جمعبندی
بیماری لگ کالو پرتس از جمله بیماریهای کودکان است که بیشتر در سنین ۵ تا ۷ سالگی رخ میدهد. این بیماری با علائمی نظیر احساس درد در لگن شروع شده و چندین مرحله دارد. در بیشتر موارد، درمان با انجام روشهای غیرتهاجمی بهطور کامل صورت میگیرد، اما گاهی نیز به جراحی نیاز است.