هنگامی که زانو دچار آسیب جدی مانند ضربه شدید، پارگی رباط و شکستگی شود، نیاز به پروتز زانو ضرورت پیدا میکند. در این شرایط، مفصل زانو با توجه به میزان و نوع آسیب تعویض خواهد شد. در پروتز زانو(تعویض مفصل زانو)، برای جایگزینی مفصل از پروتزهای فلزی و پلاستیکی استفاده میشود. کهولت سن نیز میتواند باعث از بین رفتن مفصل زانو شود، بنابراین افراد بالای 60 سال بیشترین کاندیدای پروتزهای زانو هستند.
انواع پروتز زانو
پروتز زانو انواع مختلفی دارد که هر کدام از آنها با توجه به نیاز بیمار، نوع آسیب و تشخیص پزشک متخصص ارتوپد جایگذاری خواهند شد. این موضوع در فیلم عمل پروتز زانو کاملاً مشهود است.
- پروتز نیمه: این پروتز همانطوری که از نامش پیداست، برای قسمتی از زانو استفاده میشود. به طور کلی آنها برای مواقعی کاربرد دارند که تنها بخشی از زانو دچار آسیب شده باشد.
- پروتز لولای چرخان: این پروتز زانو مربوط به زمانی است که زانو آسیب شدیدی دیده باشد، بهطوری که این آسیب ضعف رباط و عضلات زانو را موجب گردد. در این نوع جراحی، برای اتصال نواحی نرم شده و آسیبدیده از قطعه فلزی کمک گرفته میشود.
- پروتز CCK: از این پروتز برای درمان زانوهای کج و منحرف شده استفاده میشود. این کجی به دلیل از بین رفتن رباطها اتفاق میافتد.
- پروتز TKA: این نوع پروتز زانو از سه قسمت پاتلار، تیبیال و فیبولار ساخته شده است که به ترتیب نواحی کشکک پا، ساق و ران پا را در بر میگیرند.
مراقبتهای پروتز زانو
مراقبتهای پروتز زانو نیز مانند مراقبتهای دیگر جراحیها اهمیت دارد، چرا که روند بهبودی را سرعت میبخشد. این مراقبتها شامل موارد زیر هستند:
- انجام جلسات فیزیوتراپی (رعایت نکات فیزیوتراپیست و انجام حرکات و تمرینات)
- جلوگیری از تحمیل فشار به زانوی جراحی شده
- مصرف به موقع داروها مطابق با دستور پزشک
- کمک گرفتن از دیگران (در روزهای اول بعد از عمل زانو) برای اقداماتی مانند تعویض لباس یا استحمام
طول عمر پروتز زانو
پروتز زانو طول عمر قابل توجهی دارد، زیرا این پروتزها بسیار مقاوم و مستحکم تولید شدهاند. واقعیت امر این است که این پروتزها نیز مانند مفصلها بهتدریج فرسوده میشوند، بنابراین عملکرد سالهای اولیه خود را کمکم از دست میدهند. به طور کلی میانگین عمر این پروتزها معادل ۲۰ سال است که با رعایت نکات مهم، افزایش مییابد. آنها بعد از اتمام عمر نیاز به تعویض دارند. هر چند که جراحی دوم تعویض مفصل بهاندازه جراحی اول رضایتبخش نیست. عوامل زیر بر روی طول عمر پروتز اثرگذار هستند:
سن
پروتزهای زانو در سنین جوانی با توجه به فعالیت و عملکرد بیشتر جوانان، سریعتر دچار فرسودگی شده و به جراحی دوم نیاز پیدا میکنند.
وزن
افزایش وزن از دلایل مهم فرسودگی پروتزهای زانو است، زیرا فشار ناشی از وزن بالا باعث سایش بیشتر در ناحیه پروتز خواهد شد.
فعالیتهای خارجی
فعالیتهای خطرناک و شدید نیز میتوانند باعث فرسایش پروتزهای زانو شوند. ضمن اینکه فعالیتهای ورزشی مناسب مانند دوچرخهسواری و شنا باعث تقویت عضلات پا و مفاصل زانو میشوند.
عوارض عمل پروتز زانو
جراحی پروتز زانو با توجه به ماهیت تهاجمی که دارد، میتواند باعث بروز عوارض شود. این عوارض شامل مواردی مانند لرز، سردرد، تهوع، سرگیجه و درد هستند. البته عفونت نیز میتواند از دیگر عوارض این عمل جراحی باشد، هر چند که فقط ۲ درصد افراد به این عارضه دچار میشوند. لخته خونی نیز میتواند یکی از پیامدهای منفی جراحیهای ارتوپدی باشد؛ اگر این لخته به سمت ریه جابجا شود، میتواند خطر جانی نیز به همراه داشته باشد.
راههای پیشگیری از عوارض پروتز زانو
برای جلوگیری از عوارض پروتز زانو لازم است از نشستنهای طولانی بپرهیزید، همچنین در هنگام نشستن یا دراز کشیدن، پاها را در وضعیت بالاتری نسبت به بدن نگه دارید. این نکات از لخته شدن خون بعد از عمل جلوگیری میکنند. از دیگر نکات مهم برای جلوگیری از عوارض، عدم مصرف خودسرانه دارو است.
چه زمانی بیمار به عمل پروتز زانو نیاز پیدا میکند؟
عمل پروتز زانو هنگامی ضرورت مییابد که بخشی از مفصل یا تمام آن ساییده شده یا از دست رفته باشد.
بهترین انواع برندهای پروتز زانو چه برندهای هستند؟
بهترین مارک پروتز زانو شامل برندهای رایت، استرایکر (آمریکایی)، دپوی (آمریکایی)، اسمیت (انگلیسی)، گروپ لپین (فرانسوی)، بایوتک (انگلیسی)، زیمر (آمریکایی) و… میشوند. نکته قابل توجه اینکه قیمت پروتز زانو در برندهای آمریکایی بالاتر است.
دوره نقاهت عمل پروتز زانو چه مدت است؟
دوره نقاهت این عمل معمولاً یک تا ۷ روز است که این مدت زمان تحت تاثیر شرایط جسمانی فرد بیمار قرار دارد. با این حال، بیماران ۲ یا ۳ روز بعد از عمل، امکان راه رفتن با ابزارهای کمکی مانند عصا را دارند.
آیا سن در جراحی پروتز زانو موثر است؟
این عمل در بیشتر موارد، برای افراد بالای ۶۰ سال انجام میشود. اما ممکن است افراد زیر ۵۰ سال نیز به دلیل شرایط خاص بدنی، به این عمل نیازمند شوند.
ضرورت عمل پروتزهای زانو
جمعبندی
مفاصل زانو از جمله نقاطی هستند که به مرور زمان دچار فرسودگی و ساییدگی میشوند. در صورتی که این ساییدگی بخشی از مفصل یا تمام آن را از بین ببرد، نیاز به پروتزهای زانو احساس خواهد شد. پروتزهای زانو انواع مختلفی دارند که با توجه به شدت، نوع، میزان آسیب و تشخیص پزشک متخصص ارتوپد تعیین میشوند.