آرتروز لگن

آرتروز لگن چیست؟

آرتریت (Arthritis)   یا آرتروز یک بیماری دژنراتیو مفصلی است که بجز موارد استثنایی، به آرامی و در طی زمان طولانی اتفاق می افتد. این بیماری باعث التهاب در مفاصل و ایجاد درد، تورم، و تغییر شکل در آنها می شود.

اگر بیماری آرتروز در مفصل لگن اتفاق بیفتد، در این صورت به آن آرتروز یا ساییدگی لگن گفته می شود. آرتروز لگن زمانی اتفاق می افتد که غضروف مفصل لگن، یعنی مفصلی که استخوان ران را به استخوان لگن متصل می کند، تخریب می شود.

غضروف مفصلی ماده ای محکم و ارتجاع پذیر است که انتهای استخوان ها را در مفاصل طبیعی پوشش می دهد. عملکرد اصلی غضروف کاهش اصطکاک و مقابله با شوک هایی است که به مفصل وارد می شود.

از این رو تخریب آن باعث ایجاد التهاب، اصطکاک بین استخوانها و آسیب رسیدن به آنها، و نهایتا ایجاد درد و خشکی در مفصل می شود.

آرتروز یا ساییدگی لگن زمانی اتفاق می افتد که غضروف موجود در مفصل لگن تخریب شود

اگر هنوز در این مورد با یک پزشک دارای صلاحیت مشورت نکرده اید، می توانید از بهترین جراح لگن در شیراز کمک بگیرید. دکتر بهداد اسکندری ثانی متخصص ارتوپدی و فارغ التحصیل ممتاز دانشگاه شیراز در همه دوره ها، می تواند شما را به بهترین وجه ممکن راهنمایی کند.

توضیح مختصر ساختار مفصل لگن

مفصل لگن یک مفصل گوی و کاسه ای است و در جایی قرار دارد که سر گرد استخوان ران (گوی)، در یک کاسه یا سوکت گرد لگنی به نام استابولوم قرار گرفته است. این ساختار گوی و کاسه ای برای فرد این امکان را فراهم می کند که بتواند پا را به جلو و عقب و طرفین حرکت دهد، همچنین آن را بچرخاند و انگشتان پا را به سمت داخل و خارج هدایت کند. استابولوم و سر گرد استخوان ران با غضروف مفصلی پوشیده شده اند. غضروف مفصلی یک ماده بسیار لغزنده ، قوی و انعطاف پذیر است که مانع از اصطکاک بین استخوان ها و نیز، تحمل وزن بدن می شود.

ساختار آناتومیک مفصل لگن
ساختار آناتومیک مفصل لگن

آرتروز لگن چه علائمی دارد؟

علامت اصلی آرتروز لگن درد است. درد معمولا در اطراف لگن، کشاله ران، پشت یا ران احساس می شود. اگرچه، این درد با استراحت بهتر می شود اما بی تحرک ماندن به مدت طولانی باعث بدتر شدن آن می شود. آرتروز خفیف لگن فقط گاهی اوقات باعث درد می شود. اما هر چه با گذشت پیشروی می کند، تواتر درد و شدت آن نیز افزایش می یابد. این درد در شرایط زیر بدتر می شود:

  • هنگام برخاستن از خواب یا حالت نشسته
  • هنگام انجام فعالیت هایی که مستلزم تحمل وزن است مانند ایستادن، پیاده روی و آهسته دویدن
  • هنگام انجام حرکات خاصی مانند خم شدن برای پوشیدن کفش و سوار و پیاده شدن از اتومبیل
  • هنگام انجام فعالیت های جدی مانند باغبانی در فضای باز و شرکت در ورزش

سایر علائم آرتروز لگن

افراد مبتلا به ساییدگی یا آرتروز لگن بجز درد معمولا یک یا چند مورد از علائم زیر را نیز گزارش می دهند:

  • خشکی مفصل
  • کاهش دامنه حرکت
  • صدا دادن مفصل لگن در هنگام حرکت (Crepitus)
  • افت عملکرد مفصل ران

علت درد آرتروز لگن چیست؟

آرتروز لگن با تغییرات زیادی در مفصل لگن همراه است که ممکن است منجر به درد شوند. عمده این تغییرات به شرح زیر است:

  • تخریب غضروف باعث ساییده شدن استخوانهای ران و لگن (اتصالات گوی و کاسه) شده باعث درد لگن می شود.
  • به منظور جبران غضروف آسیب دیده، زوائد كوچکی به نام استئوفیت (osteophytes) یا اسپور (spurs)  در استخوان تشکیل می شود که با تشدید اصطکاک، درد بیشتری ایجاد می کنند.
  • استخوان در زیر غضروف آسیب دیده ضایعاتی ایجاد می کند که با درد همراه است.
  • التهاب و ضخیم شدن آستر لطیفی که مفصل لگن را احاطه کرده (سینوویوم) و تغییر کمی و کیفی مایع مفصلی (سینوویال) باعث ایجاد سینوویت (synovitis) و درد می شود.
  • تغییر مکانیک لگن و فشار اضافی بر تاندون ها، رباط ها و بورسا (bursa یا کیسه حاوی مایع در اطراف مفصل)، و التهاب یا آسیب دیدن این بافتها در بروز درد موثر است.
ادامه مطلب  علت شل شدن گچ پا چیست و چه راه حلی دارد؟

مفصل لگن آسیب دیده

تغییرات مفصل لگن آسیب دیده (راست) نسبت به مفصل سالم (چپ)

عوامل ایجاد کننده ساییدگی یا آرتروز لگن

بیشتر افرادی که به آرتروز لگن مبتلا می شوند حداقل یکی از عوامل خطر ذکر شده در زیر را نشان می دهند.

  • ناهنجاری مفصل ران

در برخی از افراد بطور ارثی هماهنگی بین استخوان های سر ران (گوی) و استابولوم لگن (کاسه) ضعیف است. مشکلاتی از قبیل دیسپلازی مفصل لگن، دررفتگی مادرزادی مفصل و گیر کردن یا ایمپینجمنت مفصل ران (FAI) هم باعث ضعف هماهنگی استخوانهای گوی و کاسه شده، نهایتا منجر به آرتروز لگن می گردد.

  • تروما یا آسیب دیدگی مفصل

آسیب هایی از قبیل شکستن مفصل لگن و پاره شدن لابروم (قطعه سخت غضروفی در اطراف سوکت لگن) می تواند سالها یا حتی چند دهه بعد منجر به علائم آرتروز لگن شود.

  • اشتغال به فعالیت های مستعد کننده

اگرچه فعال ماندن یکی از بهترین راه های جلوگیری از هر نوع آرتروز از جمله آرتروز لگن است، اما اشتغال به فعالیت هایی مانند ورزش های هاکی و فوتبال در سطح قهرمانی و کارهای بدنی نظیر کشاورزی فرد را در دراز مدت در معرض خطر بیشتری قرار می دهد.

  • سن

بیشتر افرادی که از ساییدگی یا آرتروز لگن شکایت می کنند، بالاتر از 60 سال سن دارند.

  • ژنتیک

متخصصین تخمین می زنند که 60٪ موارد ساییدگی یا آرتروز لگن تحت تأثیر ژنتیک است و در این رابطه ژنهای مادری تأثیر بیشتری نسبت به ژنهای پدری دارند.

  • جنسیت

خطر ابتلا به آرتروز مفصل لگن برای زنان حدود 10٪ بیشتر است.

  • چاقی

افزایش 5 درجه در BMI (حدود 10 تا 15 کیلوگرم در بیشتر افراد) با 11٪ افزایش احتمال ابتلا به آرتروز لگن همراه است.

چاقی و آرتروز لگن

چاقی با وارد کردن فشار اضافه بر مفاصل باعث افزایش شانس ابتلا به آرتروز لگن می شود

تشخیص استئوآرتریت لگن

اگرچه درد علامت اصلی آرتروز لگن است، اما چون علامت بیماری های دیگری نیز هست، پزشک برای رد سایر دلایل احتمالی از ابزارهای تشخیصی استفاده خواهد کرد. مراحل تشخیص ساییدگی یا آرتروز لگن توسط بهترین جراح لگن در شیراز به شرح زیر است:

  • مصاحبه با بیمار

علائم گزارش شده توسط بیمار برای تشخیص و درمان از اهمیت بالایی برخوردار است. پزشک از بیمار می خواهد علائم را توصیف کند، و در مورد اینکه چگونه علائم بر سبک زندگی او تأثیر می گذارد توضیح دهد.

  • معاینه بدنی

پزشک دامنه حرکت مفصل ران، وجود تورم و نقاط درد، ضعف و قوت ماهیچه ها، میزان حرکت و در کل حرکات فرد را ارزیابی می کند. در طول معاینه، پزشک به دنبال علائمی از قبیل حساسیت لگن، کاهش دامنه حرکت در مفصل لگن، ایجاد صدا در داخل مفصل هنگام حرکت، درد هنگام فشار بر روی لگن و مشکلات موجود در نحوه راه رفتن است.

  • عکسبرداری با اشعه ایکس

اشعه X نشان می دهد که چه مقدار فضا بین استخوان ران و استابولوم استخوان لگن (گوی و کاسه) وجود دارد. کم بودن فضا یا غیر طبیعی بودن آن نشانگر از بین رفتن غضروف است. همچنین اشعه ایکس وجود زوائد کوچک استخوانی اسپور (spurs) یا استئوفیت (osteophytes) که حاصل تلاش استخوان برای جبران از دست دادن غضروف هستند را نشان می دهد.

  • MRI

تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی یاMRI  می تواند تصاویری از استخوان و بافتهای نرم لگن (مانند لابروم، غضروف مفصلی و تاندون) را ارائه دهد.

  • سونوگرافی

سونوگرافی جهت ارزیابی ساختارهای بافت نرم اطراف مفصل لگن ران مانند تاندون ها، بورسا، عضلات و لابروم مفید است. همچنین می تواند برای شناسایی تغییرات غشای ظریف اطراف مفصل (پوشش سینوویال) یا افزایش غیر طبیعی مایعات مفصلی (مایع سینوویال) مورد استفاده قرار بگیرد.

  • تست های آزمایشگاهی
ادامه مطلب  عمل پروتز زانو؛ انواع، روش پیشگیری و عوارض آن

پزشک ممکن است تست های آزمایشگاهی را برای تشخیص یا رد سایر مشکلات احتمالی که می توانند باعث درد لگن شوند، مانند عفونت یا آرتروز التهابی توصیه کند.

درمان آرتروز لگن

درمان های موجود می تواند درد ساییدگی یا آرتروز لگن را کاهش داده، به طور بالقوه سرعت پیشرفت بیماری را کند کنند. درمان معمولاً ابتدا با اقدامات غیر جراحی انجام می شود. در صورتی که نتیجه مطلوب حاصل نشود پزشک اقدام به جراحی می کند. بیشتر افراد هرگز به عمل جراحی نیاز نخواهند داشت.

درمان های غیر جراحی آرتروز لگن

آموزش

پزشک یا کادر درمان اطلاعاتی را در مورد تشخیص، پیش آگهی، خطرات و مزایای گزینه های درمانی به بیمار ارائه می دهند. این اطلاعات به فرد کمک می کند تا بتواند آگاهانه و براساس ترجیحات شخصی، ارزش ها و شیوه زندگی خود، در مورد چگونگی برخورد با بیماری تصمیم بگیرد.

تمرینات ورزشی

انجام تمرینات ورزشی معمولاً درد را کاهش داده و عملکرد مفصل آرتروز را افزایش می دهد. همچنین باعث ایجاد یک شیوه زندگی سالم می شود و خطر ابتلا به سایر شرایط مانند بیماری قلبی یا دیابت را کاهش می دهد.

انجام تمرینات ورزشی معمولاً درد را کاهش داده و عملکرد مفصل آرتروز را افزایش می دهد

اصلاح فعالیت

فعالیتهای شغلی یا تفریحی که درد آرتروز لگن را تشدید می کند ممکن است نیاز به اصلاح داشته باشد. مثلا ممکن است به فردی که کار دستی سنگین انجام می دهد، توصیه شود در صورت امکان از ابزار استفاده کند یا ساعت کاری را کاهش دهد.

فیزیوتراپی

خدمات فیزیوتراپی به منظور تقویت و کشش عضلات اطراف لگن، کمک به راه رفتن و تعادل فرد، معرفی وسایل کمکی، و در کل بهبود کیفیت زندگی با کاهش فشار روی لگن انجام می شود.

کاهش وزن

کاهش وزن می تواند فشار وارد بر مفصل لگن را کم کند و به طور بالقوه باعث کاهش درد و کاهش سرعت پیشرفت آرتروز شود. به علاوه، کاهش وزن اضافی باعث کاهش التهاب در بدن می شود، که به نوبه خود می تواند به تسکین درد مفاصل لگن کمک کند.

وسایل کمکی

برخی از تجهیزات ارتوپدی می توانند به حفظ تعادل یا کاهش فشار وارده به لگن کمک کنند. از این جمله می توان به کفش های طبی کوسن دار برای کاهش فشار مفصل لگن هنگام راه رفتن، عصا برای ایجاد ثبات، و واکر برای اطمینان از تحرک مستقل و بدون خطر سقوط اشاره کرد.

استفاده از وسایل کمکی در آرتروز لگن برای ایجاد ثبات، تحرک مستقل و پیشگیری از خطر سقوط توصیه می شود

استفاده از داروهای ضد درد

درد ناشی از ورم مفاصل لگن ممکن است به طور موقت با دارو تسکین یابد. داروها بر دو دسته اند:

داروهای ضد درد خوراکی بدون نسخه

این داروها نیاز به تجویز پزشک ندارند و شامل داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن بوده، می توانند باعث کاهش درد و التهاب شوند. به نظر نمی رسد که استامینوفن مفید باشد. در صورت وجود سابقه زخم یا سایر اختلالات دستگاه گوارش یا بیماری های قلبی، استفاده از داروهای بدون نسخه باید با توافق پزشک معالج باشد.

داروی خوراکی تجویزی

این داروها نیاز به تجویز پزشک دارند و هنگامی توصیه می شوند که درد به داروهای بدون نسخه پاسخ نمی دهد.

نکته!

برای درد آرتروز لگن معمولاً از تسکین دهنده درد موضعی استفاده نمی شود. زیرا مفصل لگن در اعماق بافت نرم قرار دارد و این داروها برای درمان درد مفاصل واقع در نزدیکی سطح پوست مانند مفاصل دست مؤثر هستند. همچنین استفاده از داروهای تخدیر کننده (Opioids) برای درمان درد آرتروز لگن توصیه نمی شود.

ادامه مطلب  آنچه باید درباره شکستگی لگن بدانیم

مطالب مفید:موارد منجر به تعویض مفصل لگن

تزریق

تزریق ها ممکن است برای تسکین درد کافی باشند تا بعد از آن فرد بتواند یک برنامه فیزیوتراپی را برای توانبخشی لگن شروع کند. تزریق همچنین برای افرادی که نسبت به داروها حساس هستند گزینه مناسبی است. میزان تاثیر تزریق در تسکین درد در بیماران متفاوت، ولی اغلب مؤثر است. نتایج حاصل از تزریق ها معمولاً موقتی است ولی تا هفته ها یا ماه ها طول می کشد. انواع تزریق عبارتند از:

تزریق استروئیدی

رایج ترین نوع تزریق با هدف کاهش التهاب و در نتیجه کاهش خشکی و درد مفصل است. تعداد و دفعات تزریق استروئید باید محدود باشد. تزریق های مکرر ممکن است به غضروف و بافت اطراف آن آسیب برساند. برخی پزشکان به دلیل این خطر ترجیح می دهند از تزریق استروئید برای استئوآرتریت خودداری کنند.

تزریق استروئیدی

تزریق اسید هیالورونیک

اسید هیالورونیک عمل مایع سینوویال را که به طور طبیعی مفصل لگن را روغن کاری می کند، تقلید می کند و برای نرم کردن مفصل موثر است.

تزریقات پزشکی احیا کننده (Regenerative medicine injections)

در این روش معمولا از درمان غنی از پلاکت PRP  یا سلولهای بنیادی استفاده می کنند و در بعضی از بیماران می تواند باعث بهبودی بافت به شیوه طبیعی شود. در حال حاضر تحقیقات زیادی در این زمینه انجام نشده و در مورد نتیجه بخشی آنها اظهار نظر قطعی در دست نیست.

تزریق برای تسکین درد , همچنین برای افرادی که نسبت به داروها حساس هستند گزینه مناسبی است

فرسایش رادیوفرکانسی  یا (RFA) Radiofrequency Ablation

در این روش که زیاد هم متداول نیست، جریان الکتریکی تولید شده توسط امواج رادیویی به اعصاب آسیب دیده در لگن منتقل می شود و اعصاب حسی مرتبط با ارسال سیگنالهای درد به مغز را هدف قرار داده و از بین می برد.

جراحی آرتروز لگن

در صورتی که ساییدگی یا آرتروز لگن به روش های فوق پاسخ ندهد، پزشک جراحی را پیشنهاد می کند. گزینه های جراحی شامل موارد زیر است:

تعویض مفصل لگن (Hip arthroplasty)

شایع ترین و موفق ترین عمل جراحی برای درمان ساییدگی یا آرتروز لگن، تعویض مفصل لگن است. تعویض مفصل لگن ممکن است به یکی از دو شکل جزئی (Partial Hip Replacement) و کامل (Total Hip Replacement) انجام شود. در حین جراحی تعویض مفصل، غضروف آسیب دیده و سطح استخوانی مفصل برداشته شده و با پروتزهای مصنوعی جایگزین می شوند. این یک عمل جراحی اساسی است و اکثر بیماران بین 6 هفته تا 3 ماه زمان نیاز دارند تا مصرف داروهای درد را قطع نموده، مجددا توانایی پیاده روی طبیعی و بازگشت مجدد به فعالیت های روزانه را بدست آورند.

تعویض مفصل لگن

جایگزینی سطح مفصل شونده لگن (Hip Resurfacing)

در حین عمل جایگزینی سطح مفصل لگن، گوی مفصل گوی و کاسه ای لگن که سر استخوان ران است، بریده و شکل داده می شود و سپس با یک کلاه فلزی صاف پوشانده می شود تا یک سطح مصنوعی ایجاد شود. به این ترتیب سر استخوان ران حفظ می شود. هدف کاهش اصطکاک درون مفصل، کاهش درد، و افزایش حرکت لگن است. این روش بیشتر برای مردان زیر 55 سال مفید است. با این حال، نگرانی هایی در مورد اثرات انتشار یون های فلزی به خون (ناشی از سایش و خوردگی) و همچنین خطر نیاز به یک عمل جراحی دوم (جراحی تجدید نظر) وجود دارد.

مکمل ها و روش های درمانی جایگزین

برخی افراد سعی در استفاده از روشهای درمانی طبیعی برای درمان ساییدگی یا آرتروز لگن دارند. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد موارد زیر می توانند کمک کننده باشد:

  • طب سوزنی
  • درمان شناختی رفتاری (CBT)
  • استفاده از پدهای حرارتی
  • استفاده از پمادهای موضعی که منطقه را گرم می کند، مانند کپسایسین

0 comments on “آرتروز و ساییدگی لگن

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *