مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال

ناپایداری مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال

ناپایداری  مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال (PTFJ)  عارضه بسیار نادری است و کمتر از 1٪ صدمات وارده به زانو را شامل می شود.

آسیب PTFJ  معمولا در ورزشکاران، و در مردان 17 تا 30 ساله اتفاق می افتد و آن زمانی است که اینترنال روتیشن (internal rotation) و پلانتار فلکشن ( Plantar flexion) ناگهانی  پا، رباط را تحت تاثیر قرار می دهد.

ناپایداری مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال اگرچه نادر است، ولی میتواند باعث ایجاد درد و اختلال در عملکرد شود و تا مدتها پس از آسیب اولیه همچنان باقی بماند.

به این دلیل تشخیص و درمان به هنگام آن، برای دستیابی به بهترین نتایج، و پیشگیری از مشکلات حرکتی آینده، بسیار اهمیت دارد.

در صورتی که  درد زانو تا مدتها پس از سانحه ادامه داشته باشد، ممکن است نشانه ای از ناپایداری مفصل PTFJ باشد. دکتر ارتوپدی در شیراز می تواند در این مورد شما را راهنمایی کند.

شناسایی و مدیریت ناپایداری مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال در ورزشکاران:

ناپایداری مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال (TPJ) یکی از شایع‌ترین نوع ناپایداری مفصلی است که در ورزشکاران رخ می‌دهد. در این حالت، قوزی که از بالا و پایین مفصل TPJ تشکیل شده است، ضعیف شده و عدم پایداری ایجاد می‌کند. برای تشخیص و مدیریت ناپایداری TPJ در ورزشکاران، باید از تصویربرداری تخصصی مانند ارتعاشی گیرنده، MRI و سونوگرافی استفاده شود. درمان‌های غیرجراحیای مانند فیزیوتراپی، تمرینات پایدارسازی، کاهش فعالیت ورزشی و استفاده از باندهای پایدارسازی نیز می‌توانند بهبود علائم ناپایداری TPJ را بهبود بخشند.

دلایل و علائم ناپایداری مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال:

ناپایداری مفصل TPJ ممکن است به دلیل عوامل مختلفی از جمله ضعف عضلات، صدمات حاد و یا تکراری، و نقص فرایند طبیعی توسعه جسمانی ایجاد شود. علائم ناپایداری TPJ شامل درد، تورم، خستگی و/یا احساس عدم پایداری در مفصل می‌شوند. همچنین، ورزشکاران با ناپایداری TPJ ممکن است در عملکرد آنهایی که نیاز به ساپورت و پایدارسازی دارند، مانند پرش و تکواندو، اختلال داشته باشند.

تشخیص و درمان ناپایداری مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال

برای تشخیص ناپایداری مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال، پزشکان معمولا از معاینه فیزیکی و تصویربرداری تخصصی مانند MRI و سونوگرافی استفاده می‌کنند. همچنین، تست‌های عملکردی مانند تست حساسیت پایداری و کاهش تعادل نیز به منظور تشخیص ناپایداری TPJ مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای درمان ناپایداری TPJ، درمان‌های غیرجراحیای مانند فیزیوتراپی و تمرینات پایدارسازی را معمولاً پیشنهاد می‌دهند. هدف از این تمرینات پایدارسازی افزایش استقامت عضلات TPJ و بهبود کنترل حرکتی مفصل است. در صورتی که درمان‌های غیرجراحیای مؤثر نباشند، جراحی نیز به عنوان یک روش درمانی در نظر گرفته می‌شود.

 

مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال

پای سمت راست این تصویر به ترتیب حرکات پلانتار فلکشن و اینترنال روتیشن، و پای سمت چپ وضعیت عادی پای در حرکت را نشان می دهد

رباط صلیبی خلفی (Posterior Cruciate Ligament) یکی از چهار رباط اصلی زانوست و در قسمت پشت آن واقع شده است. این رباط استخوان ران (Femur) را به استخوان درشت نی ساق پا (Tibia)  متصل می کند

مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال

مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال از اتصال مفصلی بین سر استخوان نازک نی ساق پا (فیبولا) و کندیل جانبی استخوان درشت نی (تیبیا) ایجاد می شود. و به صورت دیستال و جانبی به مفصل زانو مرتبط است.

این مفصل از نوع زلاله ای یا سینوویال بوده، دارای سطح مفصلی مسطح است، و توسط شاخه های عصب مشترک فیبولار و شاخه ای از عصب تیبیال عصب دهی می شود.

کار مفصل PTFJ  انجام حرکت چرخشی کوچکی به منظور ایجاد فضا برای استرس چرخشی وارده بر مچ پا است، که هنگام حرکت رو به عقب دورسی فلکشن (dorsiflexion) ایجاد می شود.

این مفصل به شدت توسط رباط های اطراف پشتیبانی می شود و به ندرت آسیب می بیند. عصب عمومی پرونئال به طور جانبی به دور سر فیبولار PTFJ حرکت می کند و در صورت ایجاد ناپایداری در این مفصل، به راحتی دچار اختلال می شود.

حرکت dorsiflexion پا

در حرکت dorsiflexion  پا به اندازه 10 تا 30 درجه به طرف ساق برمی گردد

همانطور که قبلا اشاره شد، مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال معمولا در هنگام سقوط و هنگامی که مچ پا در وضعیت پلانتار فلکشن ناگهانی قرار گرفته باشد، صدمه می بیند.

با استرسی که در این وضعیت توسط فیبولا وارد می شود، مفصل تیبیو فیبولار پروگزیمال دچار دررفتگی جزئی می شود و خارج از محل خود، روی سمت جانبی مفصل زانو قرار می گیرد.

این وضعیت که در ورزش یا تصادفات رانندگی اتفاق می افتد، غالبا باعث آسیب دیدن رباط مفصلی می شود.

از آنجا که مفصل PTFJ  به دلیل آناتومی استخوانی در هنگام صاف بودن زانو بطور نسبتاً ذاتی پایدار است، غالبا ناپایداری آن هنگام خم شدن زانو مشخص می شود.

علائم آسیب دیدگی مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال

علائم آسیب دیدگی مفصل عبارتند از:

  • ناپایداری مفصل به‌خصوص در هنگام حرکت اسکوات عمیق
  • ناهنجاری استخوانی قابل مشاهده
  • تحریک همزمان عصب پرونئال عمومی (peroneal nerve)
  • درد غالبا جانبی در زانو

تشخیص آسیب دیدگی مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال

تشخیص ناپایداری مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال تقریباً همیشه بر اساس یک معاینه بالینی دقیق انجام می شود. این آسیب به راحتی تشخیص داده نمی شود و ممکن است با سندرم درد جانبی زانو (lateral knee pain syndrome) اشتباه گرفته شود.

بیماران مبتلا به ناپایداری PTFJ اغلب از درد جانبی زانو شکایت دارند و این درد با فشار دستی روی سر فیبولار مفصل تشدید می شود.برای دریافت نوبت دکتر بهداد اسکندری با شمار تماس درج شده تی سایت تماس گرفته.

حرکت مچ پا نیز می تواند علائم زانو را افزایش دهد. عدم تقارن بخش جانبی زانو قابل رویت است و در بعضی موارد، ممکن است برآمدگی استخوانی در این بخش مشاهده شود.

دامنه حرکت زانو نیز دستخوش تغییر می شود. احتمال دارد برای به دست آوردن یک تشخیص دقیق آزمایش های بیشتری لازم باشد.

ممکن است پزشک رادیوگرافی دو طرفه یا تصویربرداری های پیشرفته‌تر را پیشنهاد کند. رادیوگرافی دو طرفه (در مقایسه با یک طرفه) امکان تشخیص آسانتر جابجایی سر فیبولار را فراهم می کند.

اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) هم می تواند یک روش مفید برای تأیید یافته های بالینی باشد.

رادیوگرافی دوطرفه زانو

رادیوگرافی دوطرفه زانو به منظور تشخیص آسیب مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال

در موارد حاد، ممکن است بیمار برای معاینه آرامش کافی نداشته باشد و پزشک را برای بررسی وضعیت مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال با دشواری روبرو کند.

اما معمولاً داشتن زانوی 90 درجه خم شده و تلاش برای انجام یک مانور ساب لوکیشن آنترولترال (anterolateral subluxation maneuver) مفصل PTFJ  کافی است تا پزشک این تشخیص را تأیید کند.

اگر آسیب مزمن شده باشد، ناپایداری مفصل را می توان حین انجام اسکوات حداکثری مشاهده کرد. هنگام تشخیص، مقایسه طرف آسیب دیده با طرف طبیعی نیز بسیار مهم است، زیرا برخی از بیماران ممکن است به‌طور فیزیولوژیکی دارای شلی ملایمی در این مفصل باشند.

در صورتی که احتمال می دهید شما یا یکی از عزیزانتان دچار ناپایداری مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال هستید و نیاز به تشخیص آن توسط پزشک متخصص دارید، از بهترین جراح زانو در شیراز کمک بگیرید.

تشخیص و درمان زودرس برای جلوگیری از درد مزمن و بی ثباتی زانو بسیار مهم است. به علاوه، بسیار اهمیت دارد که ضایعاتی که به‌طور همزمان ممکن است در استخوان، رباط ها، و اعصاب در زانو و مچ پا اتفاق افتاده شود، توسط پزشک رد شود تا از عوارض تشخیص نادرست که می تواند پیامدهای ناخوشایندی را به دنبال داشته باشد، اجتناب شود.

درمان ناپایداری مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال

درمان غیر جراحی

درمان ناپایداری مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال معمولاً به این بستگی دارد که آیا این یک آسیب حاد یا مزمن است.

در موارد حاد، بی حرکت گذاشتن زانو توسط یک بریس در حالت کشش کامل به مدت 3 هفته، بسیار مؤثر است.

در این مدت اسکار ایجاد شده در محل پارگی رباط مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال خلفی ناپایداری را از بین می برد.

اما در مواردی که آسیب مزمن شده باشد، بی حرکتی برای رسیدن به این هدف کافی نیست. در این حالت از بانداژ و تیپینگ (Taping) استفاده می شود.

هدف از تیپینگ با نوارهای چسبنده، تأیید علائم آسیب مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال در فردی است که دچار وضعیت مزمن ناپایداری PTFJ  شده است. در صورت تایید ممکن است پزشک عمل جراحی را توصیه کند.

تیپینگ به تشخیص آسیب PTFJ

تیپینگ به تشخیص آسیب PTFJ  در فردی که دچار وضعیت مزمن ناپایداری مفصل شده کمک می کند

درمان جراحی

درمان جراحی برای ناپایداری مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال اغلب شامل یک بازسازی آناتومیک رباطهای پاره شده است.

اکثریت قریب به اتفاق رباط های پاره شده مربوط به مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال خلفی هستند.

بنابراین پیوندی که برای ترمیم این رباط ها در موقعیت آناتومیک آن قرار می گیرد، موفقیت آمیز است. بطور کلی، جراحی با باز کردن تونل در استخوان زانو به پیش می رود.

یک تونل از جلو به عقب (قدامی به خلفی) از طریق سر فیبولار وارد و از آنجایی که رباط های خلفی مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال وصل می شوند خارج می شود. سپس تونل دیگری از جلو به عقب بر روی استخوان درشت نی وارد و از قسمت خلفی خارج می شود.

محل اتصال پیوندهای مفصل تیبیوفیبولار خلفی پروگزیمال، مکان مورد نظر برای پیوند بازسازی است.

به طور معمول، از آلوگرافت (دهنده پیوند جسد فرد متوفی است) و اتوگرافت (دهنده پیوند خود فرد است) تاندون همسترینگ برای بازسازی مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال استفاده می شود. معمولا اتوگرافت ارجحیت دارد زیرا سریعتر از آلوگرافت بهبود می یابد.

بازسازی رباط مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال خلفی به راحتی انجام می شود، مفصل را بیش از حد تحت فشار قرار نمی دهد و شانس ابتلا به آسیب بعدی مچ پا را کاهش می دهد.

بعلاوه، برای بازیابی ثبات در مفصل بسیار مؤثر است. بعضی از جراحان همراه با بازسازی رباط، یک نورولیز عمومی عصب پرونئال مشترک را نیز انجام می دهند.

در این صورت بافت اسکار اطراف عصب پرونئال مشترک آزاد می شود تا هرگونه تحریک عصبی بیشتر بعد از عمل، به دلیل تورم یا گرفتاری بافت اسکار، ایجاد نشود.

مراقبت های بعد از عمل

بیمارانی که تحت عمل بازسازی مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال قرار گرفته اند به مدت 6 هفته بدون حرکت با عصای زیر بغل راه می روند تا حداقل وزن بر روی زانو وارد شود، اما اجازه حرکت با دامنه کامل را دارند. طی این مدت تثبیت پیوند شروع می شود

. بعد از 6 هفته، بیماران ممکن است شروع به استفاده از دوچرخه ثابت با مقاومت کم کنند. این کار به بازیابی قدرت مکانیسم عضله چهار سر ران (کوادریسپس) کمک می کند.

برای بهبودی کامل، بیماران باید چهار ماه اول بعد از عمل از هرگونه چمباتمه زدن عمیق (deep squatting)، یا چمباتمه زدن و پیچ خوردن (squatting and twisting) خودداری کنند، زیرا این فشار زیادی را بر روی این مفاصل وارد می کند.

معمولا پیش بینی می شود که بیماران پس از برنامه توانبخشی، حدود 4 تا 5 ماه بعد از عمل، دوباره به فعالیتهای کامل خود بازگردند، با فرض اینکه ناپایداری مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال ترمیم شده، درد تسکین یافته و قدرت، چابکی و استقامت آنها برگشته است.

فیزیوتراپی تیبیوفیبولار پروگزیمال

فیزیوتراپی از جمله اقدامات بازتوانی بعد از عمل ناپایداری مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال است

آیا تمرینی برای ناپایداری مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال وجود دارد؟

هیچ تمرین خاصی برای ناپایداری مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال وجود ندارد. این امر به این دلیل است که هیچ عضله ای وجود ندارد که بتواند مفصل را برای بیشتر فعالیت های زندگی روزمره کنترل کند.

در حالی که سرهای کوتاه و بلند عضله بایسپس (biceps) به سر فیبولار مفصل متصل می شود، اما در موقعیت بردار نیرو به اندازه کافی مناسب نیستند که بتوانند در هنگام انجام فعالیتهای خمشی عمیق یا هرگونه فعالیت چرخشی توام با خم شدن زانو، قادر به نگه داشتن مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال باشند.

1 comment on “ناپایداری مفصل تیبیوفیبولار پروگزیمال

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *