استخوان لگن خاصره

آناتومی جامع استخوان های لگن خاصره و استابولوم

لگن (pelvis) قسمت تحتانی تنه بدن انسان است که بین شکم و رانها واقع شده و از این نظر به آن لگن تنه نیز گفته می شود.

گاهی نیز به بخش های استخوانی آن اشاره می شود و به آن لگن استخوانی یا استخوان لگن خاصره گفته می شود.

لگن خاصره قوی و محکم است و برای ایفای نقش های متعددی در بدن انسان سازگار شده است. نقش های اصلی آن عبارتند از:

  • انتقال وزن از اسکلت محوری فوقانی به اجزای استخوانی تحتانی اسکلت، خصوصاً هنگام حرکت
  • فراهم نمودن اتصالات برای تعدادی از ماهیچه ها و رباط های مورد استفاده در حرکت
  • نگهداری و پشتیبانی از امعاء و احشای درون شکم

استخوان لگن خاصره

بهترین جراح لگن در شیراز باید با آگاهی و شناخت کافی از پزشک معالج انتخاب شود. معمولا بیماران بخاطر درد لگن، آرتروز لگن و مشکلات موثر این ناحیه از بدن به کلینیک فوق تخصصی لگن مراجعه می کنند. 

ناحیه لگن در تنه شامل بخشهای زیر است:

  • لگن استخوانی (bony pelvis)
  • حفره لگن، فضای محصور شده توسط لگن استخوانی (pelvic cavity)
  • کف لگن، واقع در زیر حفره لگن (pelvic floor)
  • پرینه (perineum)، واقع در زیر لگن

ناحیه پشتی اسکلت لگن خاصره توسط استخوانهای خاجی (sacrum) و دنبالچه (coccyx)، و بخش های قدامی، چپ، و راست آن، توسط یک جفت استخوان هیپ (hip bones) احاطه می شود.

دو استخوان لگن، ستون فقرات را به اندام های حرکتی تحتانی (پاها) متصل می کنند. آنها از پشت به ساكروم و از جلو به یکدیگر اتصال دارند و در محل مفصل لگن (hip joints) به استخوان های ران متصل می شوند.

—————————————————

سایر مطالب: بازسازی مجدد رباط صلیبی قدامی

رباط صلیبی قدامی (ACL) یکی از رباط های اصلی زانو است و صدمات وارده به آن معمولاً در هنگام ورزش هایی مانند بسکتبال، فوتبال، اسکی سراشیبی و ژیمناستیک ایجاد می شود، یعنی شرایطی که در آن حرکات ورزشکار توام با توقف ها و تغییر جهت های ناگهانی است.

————————————————-

فضای محصور شده توسط استخوان لگن خاصره، به نام حفره لگن، بخشی از بدن در زیر شکم است که عمدتاً از اندام های تولید مثلی، مثانه و رکتوم تشکیل شده است، در حالی که کف لگن، در پایه حفره از آن پشتیبانی می کند.

در وسط استخوان لگن خاصره شکافی در وسط وجود دارد که در زنان نسبت به مردان به طرز قابل توجهی بزرگتر است و به منظور عبور جنین در هنگام زایمان طراحی شده است.

ناحیه پرینه بین ران ها و در پایین ترین قسمت خروجی لگن، و در زیر حفره لگن واقع شده است.

پرینه از سیستم های گوارشی و تناسلی- ادراری پشتیبانی می کند و نقش مهمی در کارکردهایی همچون دفع ادرار و مدفوع، مقاربت جنسی و زایمان بر عهده دارد.

این تصویر تفاوت استخوان لگن خاصره در زن (سمت راست) و مرد (سمت چپ) را نشان می دهد.

تشریح بخش استخوانی لگن خاصره (Bony pelvis)

استخوان لگن خاصره بخشی از سیستم استخوان بندی انسان است که در ناحیه لگن تنه واقع شده است.

استخوانهای لگن خاصره را می توان در چهار بخش استخوان هیپ، کمربند لگنی، ساکروم و کوکسیکس بررسی کرد:

استخوان هیپ (The Hip Bone) در لگن خاصره

استخوانهای سمت چپ و راست لگن بخشی از کمربند لگن (pelvic girdle) را تشکیل می دهند و دارای شکل نامنظم هستند.

به آنها استخوانهای بی نام یا استخوان های لگن نیز، گفته می شود. این استخوانها ستون فقرات را به اندامهای حرکتی تحتانی (پاها) متصل می کنند.

این شکل ارتباط آناتومیک استخوان های هیپ را با اسکلت محوری و پاها نشان می دهد

استخوان هیپ دارای سه مفصل اصلی است:

مفصل ساکروایلیاک (Sacroiliac joint)، مشترک بین ایلیوم و ساکروم (2 عدد)

مفصل پوبیک سیمفیزیس (Pubic symphysis)، مشترک بین استخوان لگن چپ و راست

مفصل لگن یا مفصل ران (Hip joint)، مشترک با سر استخوان ران

محل سه مفصل اصلی استخوان لگن در این تصویر مشخص شده است

اجزاء استخوان هیپ (Hip Bone) در لگن خاصره

استخوان هیپ از سه قسمت زیر تشکیل شده است:

  • ایلیوم (ilium)، یا استخوان تهیگاهی
  • پوبیس (pubis)، یا استخوان شرمگاهی، یا عانه
  • ایسکیم (ischium)، یا استخوان نشیمنگاهی

قبل از بلوغ، غضروف تری رادیات (triradiate cartilage) این سه قسمت را از هم جدا می کند، ولی در سنین 15 تا 17 سالگی به هم جوش میخورند.

ادامه مطلب  جراح و متخصص تعویض مفصل لگن در شیراز

 ———————————-

سایر مطالب: تعویض مفصل زانو در شیراز 

———————————–

استابولوم (Acetabulum) لگن خاصره

در محل اتصال استخوانهای تهیگاهی، شرمگاهی، و نشیمنگاهی باهم، یک سوکت فنجانی شکل به نام استابولوم تشکیل می شود (معنی لغوی کلمه Acetabulum در لاتین فنجان سرکه است).

استابولوم با سر گرد استخوان ران تطابق دارد و با هم مفصل لگن (hip joint) را شکل می دهند.

اکنون می خواهیم قسمتهای مختلف استخوان لگن (هیپ) را بطور فردی بررسی کنیم.

استخوان لگن یک کودک که در آن هنوز غضروف تری رادیات مشخص است. قسمت فنجان مانند وسط، استابولوم است.

استخوان تهیگاهی (ایلیوم)

این استخوان وسیع ترین و بزرگترین استخوان هیپ است و در قسمت بالا واقع شده است.

بدنه ایلیوم بخش فوقانی استابولوم (سقف استابولار) را تشکیل می دهد. بلافاصله بالای استابولوم، ایلیوم گسترش می یابد تا بال (یا ala) را تشکیل دهد.

بال ایلیوم دارای دو سطح است:

  • سطح داخلی، دارای شکل مقعر است که باعث ایجاد ایلیاک فوسا iliac fossa  (محل مبدا عضله ایلیاکوس) می شود.
  • سطح خارجی (سطح گلوتئال) که دارای شکل محدب است و اتصالات عضلات گلوتئال را فراهم می کند.

حاشیه بالای بال ضخیم است و ستیغ خاصره ای یا ستیغ ایلیاک (iliac crest) را تشکیل می دهد و از خار خاصره ای جلویی فوقانی (ASIS) تا خار خاصره ای خلفی فوقانی (PSIS)  امتداد دارد. در قسمت خلفی ایلیوم، شکافی وجود دارد که به آن بریدگی بزرگ سیاتیک گفته می شود.

اجزای استخوان ایلیوم از نمای داخلی (سمت راست) و کناری (سمت چپ)

شاید برای شما دانستن این نکته جالب باشد که در آزمایشات بالینی، طول واقعی پای بیمار از ASIS استخوان ایلیوم تا قوزک پا اندازه گیری می شود.

طول واقعی پا شاخصی برای بعضی از اختلالات مفصل لگن است و در تشخیص های پزشکی از آن استفاده می شود.

—————————-

سایر مطالب: متخصص زانو در شیراز

—————————-

استخوان شرمگاهی (پوبیس)

استخوان شرمگاهی قدامی ترین قسمت استخوان لگن است و از بخش های زیر تشکیل شده است:

  • بدنه
  • شاخه بالایی یا فوقانی (راموس بالایی)
  • شاخه پایینی یا تحتانی (راموس پایینی)

بدنه پوبیس در وسط واقع شده است و دارای سه سطح پشتی، جلویی و داخلی است. پوبیس از سطح داخلی یا سطح سیمفیزیال با همین سطح در پوبیس سمت مخالف مفصل میشود (مفصل پوبیس سیمفیزیس).

سطح فوقانی آن به سمت جلو ضخیم و برآمده می شود و ستیغ عانه (Pubis crest) را می سازد.

شاخه فوقانی استخوان شرمگاهی  به صورت جانبی از بدنه امتداد می یابد تا بخشی از استابولوم تشکیل شود.

شاخه تحتانی استخوان شرمگاهی بیرون زدگی هایی به سمت استخوان نشیمنگاهی پیدا می کند و به آن متصل می شود.

شاخه فوقانی و شاخه تحتانی استخوان شرمگاهی با هم، بخشی از سوراخ obturator foramen  را محصور می کنند، سوراخی که از طریق آن عصب obturator nerve همراه با سرخرگ و سیاهرگی که اندام حرکتی تحتانی (پا) را پشتیبانی می کنند، از آنجا رد می شوند.

اجزای استخوان شرمگاهی (پوبیس) از نمای داخلی (سمت راست) و کناری (سمت چپ)

شکستگی شاخه های استخوان شرمگاهی لگن خاصره

گاهی اوقات در بررسی عکسهای اشعه ایکس بیماران مسن، مشاهده می شود که پس از سقوط ساده از ارتفاع ایستاده، دچار شکستگی شاخه های استخوان شرمگاهی شده اند.

این شکستگی ها (به شرط اینکه با عارضه دیگری همراه نباشند)، معمولاً بدون جراحی درمان می شوند.

پیش بینی می شود که بهبودی می تواند در طی 6 تا 8 هفته اتفاق بیفتد.

در صورت روبرو شدن با این مشکل، می توانید از بهترین جراح لگن در شیراز کمک بگیرید.

—————————-

سایر مطالب:  پی آر پی زانو در شیراز 

—————————-

استخوان نشیمنگاهی یا ایسکیوم (The Ischium)

ایسکیم قسمت خلفی- قدامی استخوان لگن را تشکیل می دهد. تقریباً شبیه به استخوان شرمگاهی پوبیس، از بدنه، یک شاخه (راموس) پایینی و یک شاخه (راموس) بالایی تشکیل شده است.

راموس پایینی ایسکیوم با راموس پایینی پوبیس،  راموس ایسکیوپوبیس را تشکیل می دهند که بخشی از obturator foramen  را محصور می کند.

سطح خلفی تحتانی ایسکیوم ایسکیال توبروسیتی (ischial tuberosity)را تشکیل می دهد که هنگام نشستن، وزن بدن ما روی آن می افتد.

در نزدیکی محل اتصال راموس بالایی و بدنه، یک زائده میانی خلفی استخوانی وجود دارد که به آن خار ایسکیال (ischial spine)گفته می شود.

اجزای استخوان نشیمنگاهی (ایسکیوم) از نمای داخلی (سمت راست) و کناری (سمت چپ)

ادامه مطلب  آرتروز و ساییدگی لگن

 

کمربند لگنی (The Pelvic Girdle) در لگن خاصره

کمربند لگنی یک ساختار استخوانی حلقه مانند است که در قسمت پایین تنه قرار دارد و اسکلت محوری را به اندامهای تحتانی (پا) متصل می کند.

ساختار کمربند لگنی

کمربند لگنی موجود در لگن خاصره از بخش های زیر تشکیل شده است:

  • دو استخوان هیپ که به آنها استخوان های بی نام یا استخوان لگن نیز گفته می شود
  • استخوان خاجی یا ساکروم (sacrum)
  • استخوان دنبالچه یا کوکسیکس (coccyx)

چهار مفصل در لگن وجود دارد که قبلا ذکر شد. رباط های موجود، حاشیه جانبی ساکروم را به نقاط برجسته استخوان لگن خاصره وصل می کنند و به این وسیله به ثبات آن کمک کنند.

کمربند لگنی توسط استخوان های هیپ، ساکروم . کوکسیکس شکل می گیرد

لگن بزرگتر و لگن کوچکتر

استخوان شناسی کمربند لگنی این اجازه را به ما می دهد که بتوانیم ناحیه لگن خاصره را به دوقسمت تقسیم کنیم:

  • لگن بزرگتر (لگن کاذب) – در بالا واقع شده و از احشای تحتانی شکم (مانند ایلئوم و سیگموئید کولون) پشتیبانی می کند و ارتباط کمی با زایمان دارد.
  • لگن کوچکتر (لگن حقیقی) – در بخش تحتانی قرار دارد. در لگن کوچکتر، حفره لگن و احشای لگن قرار دارند.

محل اتصال لگن بزرگتر و کوچکتر به عنوان ورودی لگن (pelvic inlet) شناخته می شود. لبه های استخوانی بیرونی ورودی لگن را لبه لگنی (pelvic brim) می نامند.

لگن بزرگتر و لگن کوچکتر. لگن کوچکتر لگن واقعی است، و حفره لگن را در خود جای می دهد

 

—————————-

سایر مطالب: تزریق ژل زانو در شیراز

—————————-

ورودی لگن

ورودی لگن مرز بین لگن حقیقی و لگن کاذب را مشخص می کند. اندازه آن توسط لبه آن، یعنی لبه لگن مشخص می شود.

مرزهای ورودی لگن به ترتیب زیر است:

  • مرز خلفی – برجستگی ساکرال (قسمت بالای ساکروم) و بالهای ساکرال (ala)
  • مرز جانبی – خط کمانی روی سطح داخلی ایلیوم و خط پکتینال روی راموس بالایی استخوان شرمگاهی
  • مرز قدامي – سمفیزیس شرمگاهی (pubic symphysis)

ورودی لگن، با نواحی کلیدی لبه برجسته عضلات و رباط ها، اندازه و شکل کانال زایمان را مشخص می کند.

تصویر فوق مرزهای ورودی لگن را در لگن خاصره نشان می دهد

خروجی لگن

خروجی لگن در انتهای لگن کوچکتر (حقیقی) و ابتدای دیواره لگن قرار دارد.

مرزهای آن عبارتند از:

  • مرز خلفی: نوک کوکسیکس
  • مرز جانبی: ischial tuberosities و غده های ایسکیالی و حاشیه تحتانی رباط sacrotuberous
  • مرز قدامی: قوس پوبیک (حاشیه تحتانی شاخه ایسکیوپوبیک (ischiopubic rami)

زاویه زیر قوس پوبیک به عنوان زاویه sub-pubic angle  شناخته می شود و در زنان اندازه بزرگتری دارد.

مرزهای خروجی لگن خاصره

تفاوت ساختمان لگن خاصره در زنان و مردان

فرم لگن خاصره در بیشتر زنان از نوع ژنیکوئید (gynaecoid)، و در مردان از نوع اندروید (android) است. تفاوت های ساختاری جزئی باعث شده است که خروجی لگن خاصره در زنان بزرگتر و برای کمک به روند زایمان مناسب تر باشد. سایر ویژگی های لگن ژنیکوئید، که آن را از لگن آندروید متمایز می کند عبارتند از:

  • دارای ساختار گسترده تر و وسیع تر و در عین حال، از نظر وزنی سبک تری است
  • دارای یک ورودی بیضی شکل است (ورودی لگن خاصره آندروید به شکل قلب است)
  • دارای ischial spines کمتر توسعه یافته است، که باعث بیشتر شدن قطر  bispinous میشود
  • دارای زاویه کمان sub-pubic بزرگتر است (بیش از 80 تا 90 درجه)
  • دارای ساکروم کوتاهتر و خمیده تر و برآمدگی ساکرال کمتر مشخص است

علاوه بر سازگاری استخوانی، رباط های sacrotuberous و sacrospinous نیز تحت تاثیر پروژسترون کشیده می شوند و باعث می شوند که اندازه خروجی لگن خاصره ژنیکوئید بیشتر افزایش یابد.

مقایسه لگن ژینکوئید (سمت چپ) و لگن آندروید (سمت راست)

———————

سایر مطالب: ارتوپدی در شیراز

——————-

استخوان خاجی (ساکروم) در لگن خاصره

ساکروم استخوان بزرگی است که در قسمت انتهایی ستون مهره ها قرار دارد و در آنجا سطح خلفی لگن خاصره را تشکیل می دهد.

ساکروم به طرز چشمگیری ضخیم است، و نه تنها باعث ثبات و استحکام لگن میشود، بلکه به حمایت و انتقال وزن بدن نیز کمک می کند.

استخوان خاجی یا ساکروم (آبی) و ارتباط آن با لگن خاصره و استخوان دنبالچه یا کوکسیکس (صورتی)

 

اجزای استخوانی ساکروم در لگن خاصره

ساکروم از اتصال و همجوشی پنج مهره از ستون مهره ها که در ناحیه خاجی واقع شده اند ایجاد می شود، و به شکل یک مثلث مقعر وارونه است.

ادامه مطلب  مراقبت بعد از عمل جراحی لگن

استخوان ساکروم متشکل از یک پایه (base)، اپکس (apex) و چهار سطح، به شرح زیر است:

  • قاعده ساکروم، در بالا با مهره پنجم کمری و دیسک بین مهره ای مربوط به آن مفصل می شود.
  • اپکس، در قسمت تحتانی به استخوان دنبالچه ( كوكسيكس) متصل است.
  • سطوح مفصلی، به صورت جانبی روی طرفین ساکروم قرار گرفته اند و شکل آنها شبیه گوش خارجی است و هر یک با سطح مفصلی ایلیوم مفصل می شوند.
  • سطوح قدامی و خلفی – اتصالات رباط ها و ماهیچه های لگن خاصره را فراهم می کند.

کانال مرکزی ستون مهره ای از داخل در امتداد مرکز ساکروم ادامه می یابد و به دهانه ساکرال (sacral hiatus)، در چهارمین فورامن (سوراخ) ساکرال خاتمه می یابد.

کانال مرکزی ستون مهره ای در امتداد مرکز ساکروم تا فورامن چهارم ساکرال ادامه می یابد و به دهانه ساکرال ختم می شود

سطوح ساکروم

ساکروم دارای دو سطح است: یک سطح پشتی که ناهموار و خشن است و سطح لگنی که نسبتا صاف است.

هنگامی که بیمار ایستاده است، سطح لگنی به سمت قدامی-تحتانی قرار می گیرد، در حالی که سطح پشتی در جهت فوقانی-خلفی قرار دارد.

سطح پشتی

سطح پشتی ساکروم درشت و ناهموار است. این را می توان به تلفیق مهره های ساکرال نسبت داد که باعث ایجاد سه برآمدگی استخوانی (یا ستیغ) می شوند.

در خط میانی سطح پشتی، یک برجستگی استخوانی وجود دارد که به آن ستیغ میانی ساکرال (median sacral crest) گفته می شود.

این برجستگی از ادغام سه مهره ساکرال اول تشکیل می شود و به رباط فوقانی supraspinous ligament  متصل می شود.

زوائد مفصلی مهره های شماره 1و 5 کاملا جوش نمی خورند.

این زائده در مهره شماره 5 با زائده مفصلی استخوان دنبالچه یا شاخ کوکسیکس (coccygeal cornu) مفصل می شود و به عنوان sacral cornu (شاخ ساکرال) شناخته می شود.

تصویری از سطح پشتی ساکروم

زوائد عرضی پنج مهره ساکرال، در اتصال با یکدیگر ستیغ جانبی ساکرال (lateral sacral crests) را ایجاد می کنند، که یک نقطه اتصال برای رباط های ساکروایلیاک خلفی و همچنین رباط sacrotuberous ایجاد می کند.

فرایند ادغام این زوائد کامل نیست و به همین دلیل، فیبرهای عصبی ساکرال می توانند از طریق چهار جفت فورامن ساکرال خلفی وارد کانال مرکزی شده، از آن خارج شوند.

سطح لگنی

سطح لگنی ساکروم به اندازه سطح پشتی برجستگی ندارد. در بزرگسالان، این سطح با چهار خط عرضی مشخص می شود که بقایای دیسکهای بین مهره ای ساکرالی هستند که به هم جوش خورده اند (جوش خوردن مهره های ساکرال از 20 سالگی شروع می شود).

در بخش فوقانی، در قسمت جلو، یک بیرون زدگی استخوانی وجود دارد، که به عنوان دماغه یا برآمدگی ساکرال (sacral promontory) شناخته می شود.

این دماغه حاشیه خلفی ورودی لگن را تشکیل می دهد و در نتیجه به طور سریالی با حاشیه ala  ، خط کمانی ایلیوم، پکتین پوبیس pectin pubis و ستیغ های استخوانی crest pubic ادامه می یابد.

ساختمان آناتومیک سطح لگنی ساکروم

 

استخوان دنبالچه (coccyx) در لگن خاصره

استخوان دنبالچه یا کوکسیکس بخش انتهایی ستون فقرات است. کوکسیکس از چهار مهره تشکیل شده که در هم ادغام شده، ساختار مثلثی شکلی را ایجاد نموده اند.

این استخوان از بخش های زیر تشکیل شده است:

  • یک راس یا اپکس ( apex)
  • قاعده (base)
  • سطح قدامی
  • سطح خلفی
  • سطح جانبی (2 عدد)

قاعده در بالاترین قسمت قرار گرفته و دارای وجوهی برای مفصل شدن با استخوان خاجی است.

اپکس در پایین و در انتهای ستون مهره ها واقع شده است. سطوح جانبی کوکسیکس توسط یک زائده عرضی کوچک مشخص می شود، که از Co1 بیرون زده می شوند.

شاخ های دنبالچه ای Co1 (coccygeal cornua of Co1) بزرگترین زوائد مفصلی مهره های کوکسیژیال است. آنها به سمت بالا بیرون زدگی پیدا می کنند تا با شاخ ساکرال (sacral cornua) مفصل شوند.

استخوان دنبالچه و اجزای آن در دو سطح قدامی و خلفی

مفاصل استخوان کوکسیکس

کوکسیکس از طریق یک مفصل فیبری-غضروفی به نام sacrococcygeal symphysis  با استخوان ساکروم مفصل می شود.

حرکات این مفصل محدود به مقدار جزئی فلکشن (خم شدن) و اکستنشن (باز شدن) است که به صورت انفعالی، در شرایطی مانند هنگام عمل دفع و عمل زایمان اتفاق می افتد.

منابع: https://teachmeanatomy.info

جراح زانو در شیراز
جراح زانو در شیراز
Tags:

7 comments on “آناتومی جامع لگن خاصره و استابولوم

  1. سلام اقای دکتر
    من مدتیه که عمل زانو داشتم،چه زمانی عصا را میتونم کنار بگذارم؟

    1. سلام
      در تعویض مفصل لگن هر بیمار با بیمار دیگر متفاوت است.
      اگر مورد خاصی نداشته باشیم ۲ الی ۳ هفته بعد از عمل می توانند وزن گذاری کنند.
      ولی اگر مشکلی مثل پوکی استخوان داشته باشیم وزن گذاری به تاخیر می‌افتد.

  2. سلام
    من شکستگی لگن داشتم که عمل کردم، چه فعاليتی در طول درمانم باید داشته باشم؟

    1. پس‌ از به‌ دست‌ آوردن‌ هوشياري‌ بعد از عمل‌، پاي‌ ديگر خود را مرتب‌ حركت‌ دهيد تا احتمال‌ تشكيل‌ لخته‌ در سياهرگ‌هاي‌ عمقي‌ پا كمتر شود.
      اكثر متخصصين‌ ارتوپدي‌ بيماران‌ خود را تشويق‌ مي‌كنندتا هرچه‌ زودتر برخيزند و راه‌ بروند
      نظارت‌ دقيق‌ توسط‌ يك‌ فيزيوتراپ‌ براي‌ بازتواني‌ ضروري‌ است‌.
      بازتواني‌ ممكن‌ است‌ ماه ها طول‌ بكشد. در ابتدا نياز به‌ استفاده‌ از واكر يا چوب‌ زير بغل‌ خواهد بود.
      شناكردن‌ و پازدن‌ روي‌ دوچرخه‌هاي‌ ثابت‌ براي‌ بازتواني‌ بسيار مفيد هستند.

      با پيشرفت‌ روند ترميم‌ شكستگي‌، تدريجاً كارهاي‌ روزمره‌ خود را از سر گيريد.

      1. با سلام اقای دکتر من چطری میتونم بفهمم لگنم زنانه است یا کلا از سن بلوغ یا بچگیم رشد نداشته

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *